106

5 Samandráttur

Í hesari frøðiritgerð vóru rannsakaðar bæði oksidatiónin og reduktiónin av askorbínsýru og dehydroaskorbínsýru (redoks - kervi), sum og var rannsakað hitt hydrolýtisk sápun (hydrolýtisk forsáping, vøtnunsk sápun, vatnsrovsk sápun, basisk vøtnun, basisk vatnsrov (???)) frá dehydroaskorbínsýru (DHA) til díketogulonsýru[2]  (DKG). Við hjálpa av hinum staðfesta bandsparametrum, fyrimynd- og kalibreringar-spektrum frá infrareyðmælingarnar í evni, sum innihalda H–O og C=O bindingarhópar[3] , bæði atferðarfrøðin at skoða evnahvørvini[1]  við infrareyðspektroskopi og frágreiðingin, royndi veruliga stuðul.

Á hesu samhangi, keto-enol tautomerismu spurningarnir vóru rannsakaðir í asetylaseton og (ísó-)askorbínsýrur. Tað sýndu seg ennfremur, at kvadratrót gildini heilaga ekstinktiónar-stuðuls av O=C teyggjusveiggingarformum, sum eru lutfalslig at tvípóls-vektar broytingarnar, tey broyttu seg sambærilig[5]  við nýtsluna av næstum[4]  bindingarhópum[3A] . Tað var fær, at elta fyribrigdi av vøtnuninar (vøtnunarinnar fyribrigdi) av keto hópar við infrareyð spektroskopi um eitt einføldum mýli (butanal). Um dehydroaskorbínsýrunum í loysn, tulkingin er enn tvískiltur vegna fleiri havandi ávirkan á ávirkan. Kortini, í H–O og O=C teyggjusveiggingarøkið spruttu skýrir munir millum krystallutar bis-DHA og hins vatnshaldna DHA-forms. Eintýddur hepnaðist[6]  tvívetnimerkingin av HO hópanna við bis-DHA. Fallsamhangi av hita og pH við aktiveringarorku um 79.3 kJ/mól var fingið fyri sápunaratferðin av DHA. Við hjálpa av elektróniska dátuviðgerð (edv; EDP) kunnaðu (kundu) verið skilt frá D₂O loysnunum upp til trý infrareyðfyrimyndspektur, navniliga frá DHA, DKG og annað reduktonlíkt evni. pK_s-gildið fyri sápunar myndevnið (DKG), rannsakast við pH titratiónini og við infrareyð spektroskopi, tað samsvarar hin tektu pK_s-gildi fyri oksokarboksýlsýrur. Framkallingin av koltvíiltu (koldioksidi; CO₂) í spektrinum av pillara gætur verið leitt til aftur á avkarboksílerandi DKG. Kortini, DKG er enn meig støðugur í høgum konsentratiónum (innihaldum) í loysn við 37°C. DKG-sundurloysnarhvørv vóru rannsakað eiggidligur, farandi at DKG-stovnloysnir, líkasum við lutleysur ella lútligur pH gildi, uttan við infrareyð spektroskopanum, enn tess við spektralfotometranum, við flúrglógvans spektroskopanum og líkasum við EPR-spektroskopanum (EPR stendur fyri "elektron paramagnetisk resonansur"). Tað við høgum pH virði frá bæði DHA og DKG seg myndað, rubinreytt, gagn loftávirkanum óstøðugt evni, gætur verið ført í samhangi við róttøkum (radikalligum) atferðum. Tað fann seg EPR - merki, sum benda á R–O● radikalar.

Tað er trupult, at óstøðugleikar av DHA og DKG hava ávirkan á reduktión og oksidatión. Tess vegna, sama mólar NADH styrkir minka einsliga ófullkomin DHA í fysiologisk pH fløti vegna meirsápunar av DHA. Tað gildar somuleiðis við reduktiónum um H–S hóp innihaldandi evni, fyri sum fann seg syndað hvarvs-stig líkur at DHA sápunina. Kortini, millumstøða sum fylgir hitt sanna reduktiónar-hvarv av DHA, er sannað infrareyð-spektroskopisk við evnahvørv um H–S hópum. Skýrir infrareyð-spektroskopiskir munir funnu seg við oksidatiónar-hvørv millum avleiðslu-hvarvevnis, sum eru óskikkað ella skikkað at mynda C(6)–O–C(3) ring.

---

Nota:	Føroyskt samheiti: Färöische Synonyme:
1)	evnabroyting evnahvørv evnaskifti
2)	dí di tveir tvær tvey
3)	bindingarhópar bindingarbólkar evnabólkar funktionellar bólkar
3A)	bindingarhópum bindingarbólkum evnabólkum funktionellum bólkum virknum bólkum
4)	næstum ... nærløgdum ... granna-...
5)	sambærilig líknandi samanberandi
6)	lukkaðist eydnaðist roynaðist (??) hepnaðist

---

Leitorðini (keywords):

Detlef, Pagel, Giessen, 1992, DHA, DKG, EPR, NADH, pH, pKs, aktiveringar, aseton, asetyl, askorbín, atferðarfrøðin, bands, basisk, bindingar, bis, broyting, butanal, dehydro, diketo, díketo, doktorsritgerð, ekstinktiónar, elektron, elektróniska, enol, evna, flúrglógvans, forms, fotometranum, framkallingin, frøðiritgerð, fyrimynd, fysiologisk, gildið, gulon, heilaga, heitinum, hita, hópar, hvørv, infrareyð, innihaldum, ísó, kalibreringar, karboksýl, keto, konsentratiónum, krystallutar, loysn, lutleysur, lútligur, mælingarnar, millum, myndevnið, oksidatión, okso, orku, óstøðugleikar, paramagnetisk, parametrum, pillara, radikalar, radikalligum, redoks, reduktión, redukton, resonansur, ring, róttøkum, samandráttur, sápunar, spektral, spektroskop, stig, stovn, støða, støðugur, stuðuls, sundurloysnar, sveigging, sýru, tautomerismu, titratiónini, tvípóls-vektar, tvívetnimerking, tatnshaldna, vatnsrov, virði, vøtnuninar, vøtnunarinnar,