106

5 Korutundu1) 

Bul tezde da askorbin kislotası degidro-askorbin kislotası KKR-nın9)  sistemasının kıçkıldanuusu jana kalıbına keltirüüsü da degidro-askorbin kislotasınan (DHA'nan) diketoqulon kislotasına (DKG'na) şakar gidroliz üyrönülüştü. H–O jana C=O baylanıştın toptorun içinde boluuçu zattarda infraqızıl ölçömdördön, belgilengen jol-jol sısıktardın parametrlerinin jana standartka jana kalibrlöö spektrlerinin kömök menen, da infraqızıl spektroskopiyalık reakciyalardın baykoosu üçün ıkma da tüşündürüü2) , negisgi bir jardamdı köründü.

Bul baylanıştı, acetilacetondagı jana (izo-)askorbin kislotalarındagı keto-yenol'duk13)  tawtomeriyanın maseleleri üyrönülüştü. Mından tışkarı dipol' momenttin özgörüştörü menen proporciyaluu O=C valenttik termelüülördün modalarının integraldı naçarlatuu6)  koefficientinin kvadrattık tamırdın baalarının, jakın4)  koşuu5)  toptorunun applikaciyası menen salıştırmalı özgörülüşkönü köründü. Keto-toptorunun gïdrattuusunun19)  fenomeni, bir jönököy molekulada (butanal') ïnfraqızıl - spektroskopiyalık baykalıp aldı. Bir neçe taasir etetin effektter sebepten, eritmedegi degidro-askorbin kislotaların janında interpretaciya2)  elek köpmanilüü10) . Birok, kristalldık bis-DHA menen gidrattalgan DHA formanın arasındagı açık ayırmalar H-O jana O=C valenttik termelüülördün bölügüdö payda boluştu. Açık, bis-DHA üçün HO-toptordun deyteriylöö10)  iygiliktüü boldu. DHA'nın samındanw processi üçün, 79,3 kDj/mol'-nın bir aktiwdüü energiya menen temperaturanın jana pH'nın16)  funkcionalduu baylanıştarı belgilenişti. Eň köp üç ïnfrakızıl standard spektr, D₂O (oor suu) eritmelerinen elektronduk darekterdi processing (EDP) jardamı menen bölök alıştı. Buldar DHA, DKG, jana elek bir redukton okşoş zat12) . Samındanw tüşümünün (DKG), pH metrdik16a)  titrlöö jana infrakızıl spektroskopiya tarabınan pK_k belgilengen18)  baası, oksokarbon kislotalarının pK_k belgilüü18a)  baalarına ılayık keledi. Tabletkalar menen spektrlerde kömürkıçkıl gazdın (CO₂) ösüşü, dekarboksildöö etetin DKG'nda berilip biledi. Birok, 37 gradus C boljolduu eritmede, biyik koyultuwlarda DKG, elek toluk turuktuu türdö. Infrakızıl-spektroskopiya menen bölök elek spektrofotometriya menen, fluorescenttik spektroskopiya menen, jana anı menen birge elektronduk paramagnittik rezonanstan (EPR'tan) spektroskopiya menen, DKG negizgi eritmelerden kete, DKG buzuluu reaktsiyaları jana anı menen birge neytralduu jana jegiç pH aymakta16b) , sappattık üyrönülüştü. Çoň pH baanın16c)  jönündö bir laal-kızıl zat, da DHA'nan da DKG'nan önügüdö. Aba taasirlerine karşı al turuksuzduk, jana radikaldık processter menen baylanıştırıla alıp kelinip biledi. R–O ● radïkaldarına körsötön bir EPR sïgnalı belgilendi.

Kalıbına keltirüügö jana kıçkıldanuuga, DHA'nın jana DKG'nın turuksuzduktarı taasir ete turgan problemalık. Oşonduktan, DHA'nın koşumça samındanw sebepten NADH'nın14)  ekvimolyardık koyultuwları, bir gana jartılay fiziologiyalık pH aymakta16b)  DHA kiskartıştı. H–S toptaru içinde boluuçu zattar menen kalıbına keltirüülördü tak oşol ele nerse arakettenet. Bul üşün körünüp turgan bir reakciyanın tartip DHA'nın samındanwı okşoş belgilendi. Birok, H–S toptoru menen reakciyalarda, DHA'nın tuura kalıbına keltirüünin reakciyasınan eerçiy bir ortodo abal, infraqızıl spektroskopiyalık açıldı. Kıçkıldanuu reakciyaları tarabınan, C(6)–O–C(3) cikl tüzüüsünü üçün zöndömsüz menen zöndömdüü derivattardın arasındagı açık infraqızıl spektroskopiyalık ayırmalar belgilenişti.

---

Nota:	Кыргызча синонимдер Kırgızça sinonimder Kirgisische Synonyme:
1)	korutundu kortundu
2)	tüşündürüü interpretaciya
3)	açılış: ~ dissertaciya doktordık: ~ dissertaciya (selten:) doktorlık: ~ dissertaciya
4)	jakın koňşu
5)	koşuu (=eng.: addition, bond) (??) bakça (=eng.: garden, bond) (??)
6)	naçarlatuu ekstinkciya (rus.) pogaşeniya (rus.) oslableniye (rus.) tındıruu (??) jabuu (??) pogloşçeniya (=dts.: Absorption!; ????)
7)	avtor jazuuçu
8)	jazma maşinka baskıç-maşina
9)	KKR (ККР) kıçkıldanuu - kalıbına kelüü reakciyaları RedOks
10)	köpmanilüü birmanisiz
11)	deyteriylöö deyteriy menen alma%#351;uu deyteriy menen markaloo
12)	zat substancïya
13)	keto-yenolduk ketoyenolduk
14)	kalıbına keltirilgen nikotinamidadenindinukleotid forma15)  nikotinamidadenindinukleotid (kalıbına keltirilgen forma15) ) NADH NADH NADN
15)	tür forma kalıp tariz
16)	pH'nın rN'nın
16a)	pH metrdik rN metrdik
16b)	pH aymakta17)  rN aymakta17)
16c)	pH baanın rN baanın
17)	aymakta oblastta
18)	pKk belgilengen rKk belgilengen
18a)	pKk belgilüü rKk belgilüü
19)	gïdrattuusunun gïdratacïyasının